Niepłodność definiowana jest jako niezdolność do zajścia w ciążę, w czasie 1 roku regularnego współżycia seksualnego (3-4 stosunki tygodniowo). Jest to poważny problem ogólnospołeczny i demograficzny. Dotyczy około 20% społeczeństwa w wieku rozrodczym. W Polsce jest to około 1,5 mln par.

Niepłodność jest chorobą, a tzw. stres niepłodności porównywalny jest ze stresem pojawiającym się po rozpoznaniu chorób nowotworowych i zawału serca. Niepłodne pary często żyją z poczuciem osamotnienia. Niepłodność może prowadzić do głębokich zmian w układzie partnerskim, u których podłoża leżą nadzieja przeplatająca się ze smutkiem, poczucie winy i wzajemne oskarżenia. Uznaje się, że za 35% niepłodności odpowiada kobieta i za tyle samo, z trendem wzrostowym mężczyzna. U 10 % niepłodnych par nieprawidłowości diagnozuje się u obojga partnerów, a u 20% par nie można znaleźć żadnej jednoznacznej przyczyny.

Jakie są więc najczęstsze przyczyny niepłodności?

1. Zmniejszona ilość plemników oraz ich nieprawidłowa ruchomość i budowa

Aktualnie uznaje się, że wraz z postępem cywilizacyjnym jakość nasienia mężczyzn uległa pogorszeniu. Mają na to wpływ m.in.: choroby przewlekłe (nadciśnienie, cukrzyca, żylaki powrózka nasiennego), stosowane leki, używki, zbyt wysoka temperatura moszny, rodzaj wykonywanej pracy (promieniowanie jonizujące, wibracje, siedzący tryb życia). Badanie nasienia powinno być jednym z pierwszych badań diagnostycznych niepłodnej pary.

2. Zaburzenia hormonalne m.in.:

• zespół policystycznych jajników PCOS - dotyczy 5-10% kobiet. Zespół ten cechują m.in.: rzadkie miesiączki lub brak miesiączki, przewlekły brak jajeczkowania, hiperandrogenizm, otyłość, insulinooporność, obraz wielotorbielowatych jajników w USG
• nadczynność tarczycy- zaburzenia miesiączkowania mają charakter skąpych i rzadkich miesiączek
• niedoczynność tarczycy- u młodych kobiet zwykle ma podłoże autoimmunologiczne (choroba Hashimoto). Ciężka niedoczynność tarczycy prowadzi do braku jajeczkowania
• hiperprolaktynemia - szacuje się, że około 30% kobiet z wtórnym brakiem miesiączki ma podwyższone stężenie prolaktyny. Pisząc o hiperprolaktynemii należy pamiętać, że liczne leki stosowne powszechnie, jako działanie niepożądane powodują podwyższenie stężenia tego hormonu. Są to m.in.: pigułki antykoncepcyjne, leki psychotropowe

3. Czynnik jajowodowy niepłodności

Jajowód odgrywa ogromną rolę w procesie zapłodnienia, gdyż w jego obrębie dochodzi do pierwszego spotkania plemnika z komórką jajową i powstania zarodka. Jajowód musi być drożny i ruchomy. Często w wyniku procesów zapalnych przydatków jajowód zostaje uszkodzony i przestaje spełniać swoją podstawową funkcję.

4. Czynnik maciczny niepłodności

Macica jest jedynym miejscem, w którym zarodek może prawidłowo się zagnieździć i rozwijać. Przyczyną niepłodności mogą być tu: wady wrodzone macicy (macica dwurożna, niedorozwój macicy), zrosty, przegrody wewnątrzmaciczne, mięśniaki macicy, polipy.

5. Endometrioza i torbiele endometrialne

Endometrioza to występowanie błony śluzowej jamy macicy poza tą jamą, czyli np. w mięśniu macicy, w jajnikach, w jamie brzusznej. Chorobie tej towarzyszyć może obecność torbieli endometrialnych jajnika (uszkadzają jajnik), zrosty zamykające jajowód i zmieniające położenie narządów płciowych w miednicy, brak owulacji.

6. Wiek

W dzisiejszym świecie coraz częściej odwleka się decyzję posiadania potomstwa na późniejsze lata życia, co znacznie ogranicza możliwości reprodukcyjne. Najlepszy wiek biologiczny do zajścia w ciążę to 20-24 lata. Po 30 rż płodność nieznacznie maleje, po 35 rż znacznie spada i osiąga wartości minimalne w wieku 45 lat.

Piśmiennictwo:

• Leczenie niepłodności - pod red. L.Putowskiego MedPharm 2011

Fot.: © 59462326 - Fotolia.com